2023 Eğitim Vizyon Belgesine Genel Bakış
Yeni eğitim vizyonu konusuna girmeden önce, vizyon kavramı ile ilgili yanlış bilgiyi gidermek gerekir. Toplumun büyük bir kısmında vizyon; misyon ve hayal kavramları ile karıştırılıyor. Vizyon, gerçeklerden hareketle gelecekte kendimizi görmek istediğimiz yer olarak tanımlanır. Yayınlanan 2023 vizyon belgesi için, Milli Eğitim Bakanlığının gelecekte kendini veya eğitim öğretim faaliyetlerini konumlandırdığı yer diye tarif edebiliriz.
Sayın Bakan Ziya Selçuk’un ‘’Şapkadan tavşan çıkaracak değilim’’ ifadesi aslında konunun hemen yapılacak birkaç hamleyle çözülemeyeceğini net bir şekilde ifade etmiştir. Vizyon belgesi üç aşamadan oluşmuştur. Tasarı, pilot uygulama ve direkt uygulanacak hususlar. Memur-Sen Genel Başkanı Ali Yalçın’ın ifadesi aslında vizyon belgesi ile ilgili genel açıklama niteliğindeydi. ‘’başlıklar tamam, sıra boşlukları doldurmada.’’ Ayrıca Cumhuriyet tarihi boyunca ilk kez bir vizyon belgesinin hazırlanmış olması önemli bir ayrıntı olarak görülmektedir.
Uzun bir zamandır yapılacak açıklamalar dikkatle bekleniyordu. Zira değişen Milli Eğitim Bakanı bunların ipuçlarını vermeye başlamıştı. Genel anlamda Sayın Bakanın öğretmen kökenli olması bile olumlu bir hava estirmişti eğitim camiasında. Açıklanan vizyon belgesi ile ilgili farklı yaklaşımlar var. Yetersiz bulanlar, harika bulanlar ve temkinli yaklaşanlar. Gerçek şu ki eğitimde derin bir nefese olan ihtiyaç beklentileri arttırmıştır. Yapılması öngörülen değişikliklerin sadece bir ilk yardım mı olduğu ya da hastalığa şifa mı olacağını uygulamalar gösterecektir. Yapılması öngörülen değişimleri maddeler halinde verecek olursak:
EĞİTİMLE İLGİLİ
- Ders saatleri azaltılacak.
- Ders çeşitliliği azaltılacak.
- Alan seçimleri 9. Sınıfta başlatılacak.
- Teneffüs süreleri arttırılacak.
- İlkokullarda not yerine beceri temelli değerlendirme yapılacak. Kısmen buna geçilmişti.
- Yabancı dil yaz okulları açılacak.
- Öğrenci isteğine bağlı, esnek bir yapı oluşturulacak. İlgili, ilişkili, geçirgen, analitik, birbirini tamamlayıcı
- Meslek liseleri, orta öğretim kurumları ve pansiyonlarla ilgili değişimlere gidilecek. (Belirsiz bir alan.)
- Okullar arası başarı farkı azaltılacak. Sınavla öğrenci alan okul sayısı azaltılacak.
ÖĞRETMENLE İLGİLİ
- Sözleşmeli öğretmenleri görev sürelerinde kısaltma yapılacak. (3+1)
- Öğretmenlik meslek kanunu çıkarılacak.
- Ücretli öğretmenlerin maaşları arttırılacak.
- Öğretmenlik atamalarında pedagojik formasyon üniversiteden alınıp, bakanlığa verilecek.
- Okul yöneticiliğine atam yazılı sınavla olacak.
- Hizmet içi eğitim faaliyetleriyle öğretmen ve idareciler yetiştirilecek.
- Teftiş ve kurumsal rehberlik yapılacak.
Satır aralarından çıkarılacak daha birçok başlık bulabiliriz. Yapılan çalışmanın içeriğinin nasıl doldurulacağı önem arz ediyor. Geçmiş yıllarda laiklikle ilgili uygulamaların aynı kanun maddesi kapsamında nasıl farklı uygulamalara maruz kaldığının canlı şahitleriyiz.
Çalışmanın, eğitim felsefesinin temel argümanları kabul edilebilir. Zira insan odaklı, değer odaklı bir yaklaşımı ilke edinmiştir. Her şeyden önemlisi durdukları yerin neresi olduklarının farkındalar. Bundan dolayıdır ki bir vizyon belgesi yayınlama ihtiyacı duyulmuştur.
Eğitim politikalarının tamamen değişeceği kanaatindeyim. Zira durağandan, dinamiğe geçilmediği takdirde siyasetle akışkanlığını kaybedecektir. Var olanı koruma mantığı siyasi arenada da geçerliliğini yitirmiştir. Yetiştirilmek istenen bireyin zihniyet olarak ‘’kurallara uyar’’ makasından, ‘’kuralları belirler’’ farklılığına evrileceğini düşünenlerdenim. Siyasetin Eski Türkiye ve Yeni Türkiye farklılığını eğitim yaklaşımına yansıtmak istediğini Cumhurbaşkanımızın sözlerinden de çıkarabiliriz.
Vizyon belgesinde yapılacağı söylenip de nasıl yapılacağı ile ilgili belirsizlik kafaları karıştırmaktadır. Öğretmen ihtiyacını giderecek bir formül maalesef geliştirilememiştir. Sendikaların kaldırılmasını beklediği sözleşmeli öğretmenlik, sadece süre yönünden değime uğramıştır. Ücretli öğretmenlik gibi, eşitlik ve adalet duygusunu yaralayan uygulama kaldırılacağına, bazı iyileştirmelerle geçiştirilmeye çalışılmıştır. Elverişsiz şartlarla ilgili yapılacak iyileştirme, yönetici ve öğretmenlerin özlük haklarıyla ilgili yapılacak iyileştirmelerden bahsedilmiş, nasıl olacağı ile ilgili belirsizlikler kafalarda soru işareti olarak kalmıştır.
Öğretmenlerin mesleki gelişiminin yeniden ele alınacağı ifadesi olumlu bir yaklaşımdır. Eğitim fakültelerine alınacak öğrencilerin daha üst puanla yerleştirileceği, eğitim fakültelerinin yeniden yapılandırılacağı, lisansüstü eğitim programına ağırlık verileceği, her öğretmenin bir yan dala sahip olması, tasarı beceri atölyelerinin kurulması gibi hususların sağlayacağı katkıyı eğitimden anlayan herkes kabul edecektir. Bunların nasıl yapılacağı, boşlukların nasıl doldurulacağı hususları önem arz etmektedir.
Rehberlik alanında; rehberlik danışma kurulunun oluşturulması, kişisel ve eğitsel rehberliğin, kariyer rehberliğinin alt başlığı olarak ayrılması, rehberlik hizmetlerinin kültürel kodlarımıza dönüş yapma arzusu, dezevantajlı öğrencilerle ilgili rehberlik hizmetlerinin ayrıca değerlendirilmiş olması, yetenek testlerinin kendi kültürümüz dikkate alınarak hazırlanıp uygulanacak olması, evde rehberlik hizmeti, danışmanlık ve rehberlik faaliyetlerinin ayrı olarak yürütülecek olması, @ portfolyo temelli bir gelişim izleme raporunun kullanılması gibi yenilikçi yaklaşımlarla bu hizmet alanının daha verimli ve amacına uygun olarak çalıştırılacağına inanıyoruz.
Aslında kanun kitaplarına baktığımızda yazılanların neredeyse tamamı eğitimciler tarafından kabul edilebilir yaklaşımlar sunar. Yakalamamız gereken temel espri yaklaşımlar arası ruh farklılığıdır.
Çıkarılan kanun, yönetmelik, tüzük ne olursa olsun uygulayıcıların sahada gösterebildikleri etki kadar görülebilecektir. Olaylara; deney yapabilen, test çözebilen, hesap ezberi olan, formülleri uygulayan öğrenci penceresinden çıkıp, sorunlara duyarlı, çözüm yolları üretebilir, varoluşunun bir gayesi olduğunun farkında olan öğrenciler yetiştirmenin yazımsal alt yapısını oluşturmak olarak baktıktan sonra, uygulayıcıları ikna edebilecek, çalışma azmi verebilecek, memur zihniyetinden kurtaracak daha uzun soluklu donanım malzemesine ihtiyaç vardır.
Eğitimde iyi performans gösteren ülkeler kendi köklerinden beslenmiştir. Eğitim sistemleri, içinden çıktıkları medeniyetler kadar evrensel değerlerden de etkilenirler. Başarı geçmişi okuyarak, geleceğe ışık tutmakla başarılabilir. Eğitim, sonuç odaklı çalışmanın girdabından kurtarılmalıdır. Sadece iş bulmaya yönelik eğitim ruhsuzdur.
Bakanın öğretmene yaklaşımının takdirle karşılandığı atmosferin uzun ömürlü olabilmesi için ‘’öğretmen Temel Kanunu’’ çalışmasında somut bir çalışmanın yapılması gerektiği gözler önündedir. Şiddete uğrayan, aşağılanan, geçim sıkıntısı yaşayan, müfredatta kendine alan açma özgüvenini yönetmeliklerden ötürü kaybeden öğretmenin vizyonuna, 24 Kasım duygusal hamasetlerinin dışında ciddi dokunulması elzemdir. İnsan insanın gölgesinde yetişir. Eğitimin temel unsuru olarak, kahraman gibi gösterilen öğretmen yaklaşımını olumlu buluyoruz.
2023 eğitim vizyonunun tartışmalı alanlardan özellikle kaçındığı görülmüştür. Bu yıl uygulamaya sokulan mahalle sisteminin geleceğinden bahsedilmemiştir. Ne gibi değişiklerle devam edeceği dahi belirsizliğini korumuştur. Mesleki ve Teknik Liselerini bitme aşamasına getiren bu sisteme neler yapılacaktır. Meslek lisesi müfredatlarında okutulan zorunlu derslerdeki konu alt başlıklarının, Fen müfredatı uygulayan okullarla aynı olması gibi hususlarda neler yapılacaktır. Alan değişikliğinin 9. Sınıflara alınmış olması olumlu bir yaklaşımdır. Ancak yeterli değildir. Meslek liseli öğrencilerin gerekli şartları yerine getirmeleri halinde iş garantisi kapsamına alınmaları bu kurumlara rağbeti arttıracaktır.
Kaldırılması ve eklenmesi düşünülen derslerle ilgili neler yapılacağı belirsizdir. Neredeyse her yıl değiştirilen sınav sistemleriyle ilgili elle tutulur hiçbir bilgi mevcut değildir. İlk ve orta öğretimlere verilmesi beklenen ödenekler, mali sorunların giderilmesi gibi mevzulara değinilmemiştir.
2023 eğitim vizyon belgesi için söyleyebileceğimiz son söz, eksiklikleri çok olsa da, samimiyetine inanmak istediğimiz bir çalışma olması münasebetiyle takdire değerdir. Bu hamurun daha çok su götüreceği de aşikardır.
