RUSYA'DA EĞİTİM SİSTEMİ

• Facebook'ta paylaş
• Twitter'da paylaş

RUSYA’DA EĞİTİM SİSTEMİ

Eğitim, her toplumun birinci önceliğidir ve öyle de olmalıdır. Çünkü insan, eşyanın özünü ancak ilimle öğrenir. İnsan, ne olduğunu da ne olmadığını da ancak ilimle öğrenir. Ülke olarak da dünyadaki güç pozisyonunuz ilme ne kadar sahip olduğunuz ve ilmi ne şekilde kullandığınızla doğru orantılıdır. Diğer taraftan sizin yerüstü, yeraltı zenginlikleriniz coğrafik konumunuz, sahip olduğunuz ovalarınız ve dağlarınız, çok olan nüfusunuz sizi dünyanın süper gücü haline getirmez, getirse de bu durum uzun sürmez.  Sahip olmaktan ziyade, sahip olduklarınızı nasıl kullandığınız ve onları ne şekilde yönettiğiniz daha önceliklidir sanırım.

Bu yazımızda da sizlere dünyanın süper güçlerinden biri olan Rusya’nın eğitim sistemini dilimiz döndüğü kadarı ile aktarmaya çalışacağız.

Rusya’nın eğitim sistemine geçmeden önce Rusya hakkında biraz bilgi vermeye çalışalım.

Rusya veya resmî adıyla Rusya Federasyonu, kuzey Avrasya'da bir ülkedir. Yönetim şekli federal -yarı başkanlık tipi- cumhuriyettir. 

Başkent: Moskova                                                                 

Alan: 17.100.000 km²

Nüfus: 142,3 milyon

Para birimi: Rus rublesi

Okuma yazma oranı:  %98      

Alfabesi: Kiril alfabesi

Rusya ekonomisi, GSYİH'ya göre dünyanın en büyük dokuzuncu ve satın alma gücü paritesine  göre altıncı sıradadır. Rusya, dünyanın en büyük maden ve enerji kaynaklarına sahiptir ve dünyanın en büyük petrol ve doğal gaz üreticisidir.

Rusya, tanınmış beş nükleer silahlı devletten biridir ve dünyanın en büyük kitle imha silah stoklarına sahiptir. Rusya, büyük güçlerden biri olup Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin daimi üyesi, G8, G20, Avrupa Konseyi, Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği, Şanghay İşbirliği Örgütü, Avrasya Ekonomi Topluluğu, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı ve Dünya Ticaret Örgütü üyesi ve Bağımsız Devletler Topluluğu'nun önde gelen üyesidir.

Bu kısa bilgilerden sonra Rusya’nın eğitim sistemine geçelim.

Rusya’ da eğitim sistemi iki şekildedir. Birincisi genel eğitim, ikincisi mesleki (profesyonel) eğitim sistemidir.

Şimdi genel ve mesleki eğitim hakkında bilgi vermeye çalışalım.

GENEL EĞİTİM

Bu eğitim sisteminde bireyin ahlaki, duygusal, fiziksel, entelektüel gelişimi olduğu gibi; genel kültür seviyesini yükseltme ve bir sonraki adım olan mesleki eğitime geçişe hazırlamanın amaçlandığı eğitim sistemidir. Bu nedenle bu eğitimin içerisinde okul öncesi eğitim, ilköğretim, temel eğitim ve tamamlayıcı eğitim yer alır.

Ayrıca, sanat eğitimi ve kısa süreli eğitim için de 12 yıllık okullar vardır. İlk genel ve temel eğitim zorunludur. İlk dört yıllık kısım olan ana okul zorunlu olmamakla birlikte, üç ya da dört yıllık bir eğitim sistemini kapsar. Ancak öğrenci 5. Sınıfa geldiğinde, ilköğretimi kaç yıl okumuş olursa olsun, aynı seviyeye ulaşmış durumdadır. Bunun bir sonucu olarak öğrenci ilkokula 6-7 yaşında başlar ve eğer 3 yıl okuyacaksa; bir yıllık eksiğini ya anaokulu ya da ailesi tamamlamaktadır.

Temel eğitimde de tercihe bağlı bir durum yoktur ve süresi 5 yıldır. Öğrenciler temel eğitimi tamamladıklarında final sınavlarına girerler. Eğer sınavı geçerlerse Temel Eğitim Sertifikası almaya hak kazanır ve sınav sonuçlarına öğrenciler yönlendirilir. 11 yıllık okul progamını tamamlayıp Devlet Final Sınavlarında başarılı olan öğrencilere Genel Ortaöğretim Sertifikası verilir. Bu sertifika, öğrencinin ne tür profesyonel bir eğitime devam edeceğini gösterir.

Eğitim –Öğretim takvimi, 1 Eylül- 1 Haziran tarihleri arasında olup dört dönemdir. Öğrenicilere 9 yıllık eğitimde anadili ile eğitim görme hakkı tanınmıştır

Rusya, Temel Müfredat’a dayanan ve ileri seviyede programlar sunan gelişmiş okullar ağına sahiptir. Bu ileri düzeyde programlara şu yollarla ulaşılabilir

-Yabancı dil, matematik, fizik gibi seçmeli derslerde ileri düzeyde program sunan okullar yoluyla.

-Gelişim okul dışı etkinlikler ve böylece de güzel sanatlar, felsefe, ekonomi, spor ve diğer benzer alanlarda derinleşmesine çalışma imkânı sunan okullar vasıtasıyla.

-Son sınıf öğrencilerinin, yükseköğrenim kurumlarından gelen bir özel öğretmen gözetiminde çalıştığı ve eğitim kurumlarının olanak ve akademisyenlerinden faydalandıkları okullar yoluyla.

---

MESLEKİ EĞİTİM

Mesleki eğitim, kişinin mesleki anlamda bir yetenek kazanması ve seçmiş olduğu o mesleği icra edecek birer birey haline gelmesini amaçlamaktadır. Rusya Federasyonu’nda genel eğitim programları dışındaki bütün programlar, diploma ve derece verip mesleki nitelikler kazandırdıkları ve meslekleri icra etme hakkı sağladıkları için profesyonel eğitim programları olarak adlandırılırlar. Profesyonel eğitim programları şunları kapsar;

*Mesleki eğitim

*Üniversite seviyesinde olmayan yükseköğretim

*Üniversite seviyesinde yükseköğretim

*Doktora programını da içeren lisansüstü eğitim

*Tamamlayıcı eğitim

Mesleki eğitimde genel amaç, nitelikli elemanlar yetiştirmektir. Rusya Federasyonu’nda mesleki eğitime tabi olan pek çok sayıda öğrenci bulunmaktadır. Mesleki eğitime katılmak için herhangi bir giriş sınavı da bulunmamaktadır.

Üniversite seviyesinde olmayan yükseköğretim; akademik derece kazandırmayan programları kapsar. Bu tür programlara giriş, rekabet gerektirir ve genelde tamamlanan ortaöğrenimle ilişkilidir. Ancak, bazı programlar için temel eğitim yeterlidir. Mezunlar, ya mesleki faaliyetlere devam etmeye ya da üniversite seviyesinde yükseköğrenim kurumlarına girme yolunu aramaya hak kazanırlar.

Şubeleri dahil 1600 civarında devlet ve 1900’a yakın özel teşebbüs tarafından kurulmuş üniversite seviyesinde yüksek öğretim kurumu vardır. Mezunlar şu diploma ve derecelere hak kazanırlar:

-Intermediate Diploma(en az 2 yıllık bir çalışma)

-Bakalavr Derecesi (en az dört yıllık bir çalışma)

-Specialist Diploma (5-6 yıllık bir çalışma)

 -Magistr Derecesi (6 yıllık bir çalışma)

 -Candidate of Sciences (Kandidat nauk)

 -Doctor of Sciences (Doctor nauk)

 Candidate of Sciences’in ilk derecesi aspirantura denilen doktora programlarıyla Specialist diploması ya da Magistr derecesini aldıktan sonra elde edilebilir. En az üç yıllık bir çalışmayı gerektirir ve bir tez savunmasıyla son bulur. Doktorayla ilgili ikinci derece (Doctor of Sciences) ülkedeki en yüksek akademik derecedir. Candidate of Sciences derecesini takiben daha ileri düzeydeki çalışma ve araştırma sürecinden sonra elde edilebilir ve çok önemli bir tez savunması gerektirir.

Rusya Federasyonu Genel ve Mesleki Eğitim Bakanlığı’nca hazırlanan ders programlarının içeriği, bu okullarda bir haftada zorunlu ana dersleri planlar. Programların hazırlanması aşamasında çeşitli okullarda test ve uygulamalar yapılmıştır. Buna ek olarak ders programlarının içerikleri hazırlanırken, Rus Eğitim Akademisi ve diğer bilim merkezlerince hazırlanmış standart projeler kullanılmış, bunlar da eğitim uzmanlarınca incelendikten sonra karara bağlanmıştır. Rusya Federasyonu Genel ve Mesleki Eğitim Bakanlığı 9 Şubat 1998’de bu konu ile ilgili olarak daha ayrıntılı bir yönetmelik yayınlanmış ve öğrencilerin söz konusu okullarda, bir haftada maksimum olarak kaç saat derse gireceklerini ve hangi sınıfta hangi dersin kaç saat verileceğini belirlemiştir. Program, Rusya içindeki ana dili Rusça olan ve olmayan diğer cumhuriyetlerin çeşitlendirilmiş programlarını da içermektedir. Buna bağlı olarak eğitim planı, standart ve çeşitlendirilmiş olmak üzere iki çeşittir.

Standart Program: Ülkede belirlenmiş standartta mezunların ulaşması için gerekli olan standart garanti altına alınmaktadır. Bu kısımda matematik, fizik, kimya hariç, diğer derslerden %10-15 oranında daha az zaman ayrılabilir.  

---

Çeşitlendirilmiş Program: Bölgesel cumhuriyetler için hazırlanmıştır. Belirlenen ders saatleri, genel eğitim programında belirtilen zorunlu derslerin okutulması için kullanılır. Bu kısımda çeşitli dallar vardır. Filoloji, matematik, doğa bilimleri, sosyoloji, sanat, beden eğitimi, teknoloji dalları gibi. 

ÖRNEK ALINABİLECEK BAZI UYGULAMALAR

Liselerde Branş Sistemi

Burada okullar, bizdeki gibi Anadolu lisesi, süper lise, öğretmen lisesi olarak gruplanmamışlar. Burada ortaokuldan itibaren bütün okullar branşlamaya başlıyorlar ve ağırlık verdikleri branşlara göre programlarını oluşturuyorlar. Fizik, matematik, biyoloji, ingilizce, müzik, resim alanlarına ağırlık veren okullar bulunuyor. Bir okul ben fizik lisesiyim, diyorsa kendine fizik derslerinin ağırlıklı öğretildiği bir müfredat çıkarıyor. Amaçlarını, hedeflediği yeterlilikleri belirliyor. Sonra bu programı devletin eğitimle ilgilenen kuruluşuna götürüyor. Bu program reel görülürse bazı lisansları alıyor okul ve öğretimine başlıyor. Okulunuzu açtıktan sonra alanınızı değiştirebilmeniz de mümkün. Artık matematik lisesi olmak istiyorsanız yeni bazı düzenlemelere gidebilirsiniz.

Açık Kapılar

Bazı liseler bünyelerinde başarılı öğrenciler bulunsun isterler. Kendi hazırladıkları bir sınava tabi tuttuktan sonra öğrenci alırlar. Bu yüzden eğitim ve öğretim yılının son çeyreğinde Açık Kapılar denen bir zaman diliminde okulu merak eden veli ve öğrenciler okulu gezmeye gelirler. Her öğretmen kendisine ait olan sınıfta ziyaretçilerini bekler. Gelenlere dersin işleyişini anlatır, kaynaklarını ve örnek sınav kâğıtlarını, teknolojik imkânlarını gösterir. Ziyaretçiler rehper öğrenci eşliğinde okulu gezme işini bitirince müdür yardımcısı ile görüşüp sorularını sorarlar. Yılın sonuna doğru bir sınav olur ve okula girmeye aday öğrenciler sınava girerler. Sınav sonucu başarılı olan öğrenciler mülakata girdikten sonra kayıtlarını yaptırabilirler. Bir öğrenci birden fazla lisenin sınavına girip hangisine gitmek isterse onu tercih edebilir.

Metodistler ve Açık Ders

Metodistler branşların öğretiminde kullanılabilecek metodlar bilgisinde uzmandırlar. Her reyonun içinde her branşın metodisti bulunmaktadır. Her metodist reyonundaki branş öğretmenlerini belli aralıklarla gezer, derslerini dinler. Öğretmen metodistinin ne zaman geleceğini bilir. Ona göre hazırlık yapabilir. Metodist onun öğretmen dosyasını, sınav örneklerini, yıllk pilanını, müfredatla uygunluğunu, günlük planlarını inceler. Dersini dinledikten sonra verilmesi gerekli gördüğü tavsiyeleri verir. Öğretmenin kurs almasını gerekli görürse onu yönlendirir. Öğretmen kendisi isterse metodist ona her zaman yardım eder. Seminerler ayarlar. Bu sistem bizdeki müfettişlik sisteminden daha işlevseldir. Bilirsiniz ki sizi denetleyen kişi yapmakta olduğunuz işin ehlidir. Bir öğretmen Rusya’da başarısını tescillemek istiyorsa açık dersler düzenlemeli, bu derslerine iyi hazırlanmalı ve metodisti eşliğinde bölgesindeki diğer branşdaşlarını dersine davet etmelidir. Bu derste kendisinden kademece yüksek olan diğer öğretmenler ona puan verecek ve alınan bu puanlar öğretmenin kademesinin yükselmesini sağlayacak, bu da öğretmenin okul içindeki ve meslek tarihindeki prestijini artıracaktır.

Makale

Her öğretmen, yıl içinde eğitimle ilgili istediği konuda bir makale yazmalıdır. Bu makale her şehrin her yıl çıkardığı bir eğitim dergisinde yayınlanmaktadır.

----

Tatiller

Rusya’da eğitim yılı dört çeyreğe bölünmüştür. Her ilk ve üçüncü çeyrek sonunda birer haftalık tatil yapılmaktayken ikinci çeyrekte iki haftalık tatil yapılır. Yaz tatili ortalama olarak 25 Haziranda başlar. 1 Eylül ise eğitim ve öğretimin resmi olarak başladığı gündür.

Bunun dışında kadınlar günü, erkeler günü, yılbaşı, sevgililer günü, işçi bayramı, zafer bayramı gibi günler de tatil vesilesidir.

Not Sistemi

Öğrencilere verilebilecek en düşük not ikidir. Eğer bir öğenci iki aldıysa, öğretmeni ona ek ders vermekle yükümlüdür. Ek derslerden sonra öğrenci tekrar sınav yapılır ve notu yükselmezse ya çalışmalara devam edilir ya da velisi haberdar edilir. (Vel hâsıl Rusya’da bir öğretmenin öğrencisine iki vermesi demek, kendi başına çorap örmesi demektir. Üç ise, her öğrenci için kötü bir nottur. Hiç bir öğrenci üç almaktan hoşlanmaz. Dört idare eder beş ise onları çok mutlu eder...)

Kırmızı Diploma, Altın Madalya

İdare her sınıftan bütün notları beş olacak öğrencileri gözlemler. Bu öğrencileri yaklaşık olarak gözüne kestirdiğinde bu öğrencilerin kimliklerini öğretmenlere bildirir ki öğretmenler bu öğrencilerden haberdar olsunlar ve beşin altında not vermemeye çalışsınlar... İki yılın sonunda bütün notları beş olarak dokuzuncu sınıfı bitiren öğrenciye kırmızı diploma verilir. Dört yılı bütün notları beş olan öğrencilere de altın madalya verilir. Bu öğrenciler, üniversite sınavına girdikten sonra kabul aşamasında diğer öğrencilerden öncelikli olarak kabul edilirler.

Aslında kırmızı diploma ya da kırmızı madalya, okulların eğitim seviyesine göre değeri olan olgulardır. Yani bir okulun kırmızı diploma almamış vasat bir öğrenci, başka bir okulun altın madalyalı bir öğrencisinden iyi matematik bilgisine sahip olabilir.

Kulüpler

Amaç, öğrencinin boş zamanını kendisine ve çevresine zarar vermeden, bir şeyle meşgul olarak geçirmesidir. Bu faaliyetler, okul harici zamanlarda yapılmaktadır. Kulüplerin çokluğu, hitap edilen öğrenci sayısının çokluğuyla doğru orantılıdır. Okul bünyesindeki kulüpler, okulu denetleyen kesimlerce kontrol edilir.

Olimpiyatlar

Her branş için olimpiyat yapılır. Görgü kuralları dersi için bile olimpiyat düzenlenir. Öğrenciler, öğretmenleriyle bu olimpiyatlara hazırlanırlar. Önce reyon çapında düzenlenen olimpiyat, başarılı öğrencileri içine alarak ülke planında genişler. Olimpiatta başarılı olmuş okulların albenisinin ne kadar arttığını söylemeye gerek yoktur sanırım.

Pekiştireç

Her alanda başarılı olan öğrenciler,  her fırsatta ödüllendirilmeye çalışılır. Rus eğitim sisteminde kazanılan başarı sonucunda mütevazilik yapmak abesle iştigal bir durumdur. Burada yapılan her çalışma sunulmalı, kazanılan her başarı duyurulmalı ve ödüllendirilmelidir. Mütevazı olduğunuz taktirde bu durum gerçek zannedilebilir.

Sınav Sistemi

Her öğretmen, öğrencilerini nasıl değerlendireceğine kendisi karar verir. Ona,  dönemde sadece üç sınav yapması gerektiği söylenir. Bu sınavları ne zaman yapacağı, sınavlarda soracağı sorular, not sistemi öğretmenin tasarrufundadır. (Öğretmenin sonraları problemlerle karşılaşmaması için yılın başında oluşturmuş olduğu not sisteminden öğrencilerini haberdar etmesi iyi olacaktır.)

Ödevler

Öğretmen öğrencilerine proje ödevleri verebilmektedir. Ödevler fazlalaştığında öğrenci şikayetleri doğrultusunda idare, öğretmenleri uyarabilmektedir.

Beslenme Alışkanlığı

Burada okul kantin sistemi yoktur. Öğrenciler, aylık olarak okula sabit bir ödeme yaparlar. Bunun karşılığında öğrenciler kahvaltılarını okulda yapar, ikinci dersten sonra meyve ya da poğaça servisi yapılır. İsteyen öğrenciler yemekhaneye gider ve aşçıların pişirdiği boluçkalardan alabilirler. Öğlen yemeği de okulda hazırlanır. Sonra öğrenciler üç saat daha derse girer. Dersten çıktıklarında aşçılar onlar için tuvaroklu, sukuşenka soslu tatlılardan hazırlamış olurlar. Biraz atıştırdıktan sonra etüt saatine kadar dinlenirler. Onlar etütteyken aşçılar akşam yemeğini hazırlar geceleri de haftada bir saat çay saatinde bir şeyler yerler. Bütün bu yemeklerin listesi, sağlık bakanlığınca hazırlanır. Çocukların gelişimleri için nasıl beslenmeleri gerekiyorsa çocuklar onu yerler. Yurda yemek sokmaları yasak. Öğrencilere belli aralıklarla çikolata, meyveli yoğurt ve meyveli süt ya da meyve suyu gibi yiyecekler dağıtılır. (Temelinin komünist sisteme dayandığını tahmin ettiğim bu sistem benim hoşuma gidiyor. Öğrenciler para taşımıyorlar. Tüketme çılgınlığına kapılmıyorlar, dengeli ve düzenli besleniyorlar.)

Şehir Tarihi Dersleri

Her öğrenci, ilkokuldan itibaren bulunduğu şehrin tarihinin, sanat eserlerinin, mimarisinin öğretildiği bir ders almakla yükümlüdür. Şehri gezmek istediğiniz takdirde size hakkıyla rehberlik yapabilecek sayısız öğrenci bulabilirsiniz.

Hemşire

Her okul bir gündüz bir de gece hemşiresi bulundurur. Bu hemşire, yılın başında bütün öğrencilerle görüşme yapar ve rahatsızlıkları tespit eder. Aldığı neticeleri sınıf öğretmenleri ile paylaşır. Hangi öğrencilerin görme bozukluğu varsa öğretmen bilir ve oturma planını, yılın başında buna göre ayarlar. Astımı olan öğrencilerden ve bazı ciddi rahatsızlığa sahip öğrencilerden haberdar olunup buna göre hemşirenin tavsiyeleri doğrultusunda hareket edilir. Hemşire, her okul gezisinde öğrencilerin yanında olmalıdır. Her yemek saatinde de yemekhanede bekler, acil bir durum olduğunda hemen müdahale eder.

Öğrenciler

Öğrenciler, ideailst ve çalışkandır. Sahip olduları çalışma disiplini bazen sizi şaşırtabilir. Her zaman cetvel kullanırlar, birbirine benzeyen el yazısıyla yazarlar, ödevlerini her zaman yaparlar. Ödevleri bazen o kadar çok olur ki, bundan kimseye bahsetmezler, uyumayıp yetiştirmeye çalışırlar. Danışman öğretmenleri durumu fark edip öğretmen arkadaşlarını uyarmasa, kimsenin haberi olmayacaktır. Hayal güçleri oldukça geniş olan öğrencilere ödev vermek çok zevklidir. Her ödevi hayal dünyalarıyla yoğurup hazırlar ve sizi şaşırtırlar. Öğrenciler çok yönlü kişilik özelliklerine sahiptir. Çok iyi piyano, keman, gitar çalar; resim yapar, dans eder ve spor yaparlar. Hemen hepsi çok iyi birer okurdur. Rus edebiyatına ve tarihlerine vakıftırlar. Onlarla konuşmak çok zevklidir. Hepsinin fikri temellerini oluşturduğunu görebilirsiniz. Yaşlarından beklenmeyecek yetişkinliğe çok çabuk ulaşırlar.

Öğretmenler

Rusya’da öğrenci merkezli bir eğitim uygulanmaktadır. Öğrencilerin gelişimi ve kendilerine güvenmeleri açısından takdir toplayabilecek bu sistem, öğretmeni de geliştirmektedir. Bazen de arka plana atmaktadır. Rus öğretmenler bu arka plana atılmışlığı kabul edemeyecekleri için öğrenciler üzerinde ezici bir hâkimiyet kurmaya çalışırlar. Her fırsatta öğretmen- öğrenci hiyerarşisini öğrenciye hissettirirler. Öğretmenler, sistem işleyişine harfiyen riayet ederler. Vazife neyi gerektiriyorsa yorumlamadan yerine getirirler. Devlet, öğretmenlerin performansını da sürekli kontrol eder. ''Yılın Öğretmeni'' ünvanı her yıl önce bölgesel, sonra da ülke çapında hak eden öğretmenlere verilir. Yılın öğretmenleri devlet tarafından da bolca taltif edilir.

KAYNAKÇA

1-http://russianeducationsystem1.blogspot.com.tr

2-http://forum.memurlar.net/