Malik bin Nebi ve İslam Dünyasının Yeniden Uyanışı / Köşe Yazısı - Bilal AKGÜL
Bilal AKGÜL
Malik bin Nebi ve İslam Dünyasının Yeniden Uyanışı
İslam dünyasının hali pür melali üzerinde durup, çözüm için kafa yoran şahsiyetlerin önde gelenlerinden biri Malik bin Nebi’dir. Daha çok medeniyet ve toplumsal uyanış açısından meseleyi ele alan Nebi, önemli teşhislerin yanında çözüm ile ilgili de ufuk açıcı önerilerde bulunmaktadır.
Malik bin Nebi’nin sorunun teşhisinde ortaya koyduğu tezin merkezinde “sömürülme kabiliyeti” nin olduğu söylenebilir. Ona göre sömürgeciliğin “etki”sinden kurtulmak için öncelikle onun “nedeni”nden, sömürülme kabiliyetinden kurtulmamız gerekir. Müslüman, kimlik ve kişiliğini geliştirmeyi sağlayacak vasıtaları edinemiyor ve kullanamıyorsa bunun nedeni, ”sömürgecilik”tir. Ama bu amaçları için uygun olan varlığını da bu yolda kullanamayıp, yoksulluğunu arttırmak ve onu atıl bir birikime dönüştürmek durumunda kalıyorsa bunun nedeni de “sömürülme kabiliyeti ”dir.
Malik bin Nebi’nin İslam dünyasının mevcut geri kalmışlığını dayandırdığı kırılma dönemlerinden birisi, 1146 ile 1248 yılları arasında bugünkü İspanya (o dönemin Endülüs’ü) topraklarının büyük bir kısmı ve Kuzey Afrika’nın bir bölümünde denetim kuran Muvahhidler Devleti dönemidir. Ona göre Muvahhidler sonrası İslam dünyası, hem sömürülen hem de sömürülme kabiliyetine sahip olan insanın durumudur.
Muvahhidler sonrası insanı için kendine güvenin yitirilmesinin yarattığı hastalık ve bu durumun ahlakımızda yarattığı tahribatın özellikle altını çizer. Dedikoduculuk, şöhret düşkünlüğü, makamperestlik, yöneticileri kutsallaştırma vb. hastalıkları ise kendine güvenin yitirilmesinin doğal sonucu olarak İslam dünyasında meydana gelen hastalıklar olarak görür.
Mevcut hali pür melalimizi işlerken: “Hayatın her safhasında kaosumuzun bölünmez ikizler gibi, iki değişmez yönünü görüyoruz; biri sömürgecilik, diğeri sömürüye uygun olma hali” dir der. Tabi resmin sömüreni ilgilendiren boyutunu da ihmal etmeden:” Sömürülenleri maddi olarak helak eden sömürgecilik, kendi sahiplerini de ahlaken helak etmektedir. Nitekim Amerika’nın keşfinden beri İspanya tarihi bunu yaşamaktadır.” Der.
Peki, bunun çözümü nedir ya da sömürülme halinden kurtuluşun bir reçetesi var mıdır? Ona göre sömürülmekten kurtulabilmemiz için öncelikle sömürülmeye uygun olma pozisyonundan uzaklaşmamız, hurafeler dokumaktan vazgeçmemiz gerekir. Akıl ve ruh sağlığımızı olumsuz yönde etkileyen “kolaycılık” hastalığından uzaklaşmamız gerekmektedir. Bu hastalıklarımızla mücadelede sosyoloji ve psikoloji bilimlerinin önemine vurgu yapan Malik bin Nebi, bu bilimlerin Muvahhidler sonrası insanında oluşan hurafelerin ortadan kaldırılmasında yeni yol ve yöntemlerin geliştirilmesinde önemli rol oynayacağını özellikle vurgular.
Malik bin Nebi mevcut ruh halimizin ölü düşünceler ortaya çıkardığını ifade eder. Ölü düşüncelerin, uyanışın önündeki temel bariyerlerden biri olduğunu belirten Nebi, ancak ölü düşüncelerin tasfiyesi, öldürücü düşüncelerin ise ayıklanması ile yeniden bir dirilişin önünün açılabileceğini ifade eder. Öyle ki bundan dolayı İslam dünyasının kendi meselelerini ortaya koyamadığını, düşünce ve çalışmalarının tesadüflere bağlı gelişmek durumunda kaldığını ifade eder.
Yeni süreçte dirilişin öncülerini ifade ederken özellikle Cemalettin Afgani ve Hasan el Benna ve hareketine ayrı bir önem verir.
Ona göre Afgani, fıtri bir insan olmasının yansıra eşsiz bir kültüre de sahipti ve bu özelliği Onu, İslam dünyasında “Kültür ve Bilim “ döneminin öncüsü yaptı. Afgani, asırlardan sonra ilk defa “Peygamberlerin Sosyal Fonksiyonları” hakkında konuşma cesaretini göstermiştir. Hem de Muvahhidler sonrası insanının çoğunlukta olduğu bir toplumda... “Onun ilk hedefi; Sıffin’de parçalanmış ve sömürge idareleri tarafından tamamen yok edilmiş olan İslam kardeşliği temeli üzerine yaslanmış olan yeni bir siyasi yapılanmayı İslam dünyasında inşa etmek, bu uğurda öncelikle o zamanın mevcut yönetimlerinin dayandıkları temelleri yıkmaktı. İkinci hedefi; materyalizmi karşılayan ve Aligarh Üniversitesi’nin öğretim programında, Batı’nın gizli etkisiyle yer alan “tabiatçılığa” karşı savaşmaktı.”
Uyanışın öncüsü olarak gördüğü bir diğer şahsiyet ise Hasan el Benna’dır. Nebi’ye göre, Hasan el Benna’nın deneyimi, İslam dünyasını içinde bulunduğu kaostan kurtarmak için girişilmiş biohistorik bir senteze doğru belki ilk olumlu hamle olarak kabul edilecektir. “Hatta belki O, felçler, karışıklıklar, efsaneler ve putlarla dolu Muvahhidler sonrası toplumunu, Sıffin uçurumundan atlayarak İslam’ın ana kaynağına ulaştıracak tarih köprüsünü de kurmuştur. Çünkü İslam toplumunu Hz. Muhammed (s.a.v)’in çizdiği şekilde yeniden şekillendirmenin ilk ciddi gayretini sarf eden de bu harekettir. Bu yeni sosyal sentez az da olsa kaosla birlikte oluşmaya başlamıştır ama tarihi akışı hızlandıran teknik düşünce bu kaosa son verecek ve teknik modanın gelişimimizin önderliğini üstlenecektir.” Der.
1973 yılında Hakkın rahmetine kavuşan Malik bin Nebi, kendi döneminde İslam âlemi ile ilgili sahici eleştiri ve önerilerde bulundu. Şüphesiz belki de bu konuda en sahici yaklaşım sömürülme ile ilgili yaklaşımıdır. Mevcut hali pür melalimiz Nebi’nin kavramsallaştırmasının güncelliğini koruduğu, mevcut durumumuzun tanımlanmasında payı-karşılığı net bir şekilde kabul edilebilecek bir kavramsallaştırma olduğu yönündedir. Bu anlamda İslam dünyasının uyanışı ile ilgili yapılacak gelecek tasarımlarında gerek teşhiste gerekse çözüm arayışlarında istifade boyutu güçlü aydınlarımızdandır Malik bin Nebi. Rabbim rahmeti ile muamele etsin kendisine.
Kaynak: Malik bin Nebi, İslam Davası, Ekin Yayınları, Eylül 2018 İstanbul
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
- ELEKLERDEN ELENECEKSİN20 Ocak 2024 Cumartesi 11:37
- DEPREM SONRASI STK ÇALIŞMALARI11 Kasım 2023 Cumartesi 21:15
- BÜTÜNDEN KOPARILAN GERÇEK YA DA DEREDE BOĞULMAK11 Mart 2023 Cumartesi 21:50
- “VEFA İMANDANDIR"6 Haziran 2022 Pazartesi 23:15
- YENİDEN BİR MEDENİYET İNŞASINDA EĞİTİM TARİHİNİN VE KLASİKLERİN YERİ8 Mayıs 2021 Cumartesi 22:41
- JULES PAYOT VE OKUMA ÜZERİNE27 Aralık 2020 Pazar 07:41
- HAFIZ: BENİM BÜTÜN ŞİİRLERİM İRFANDIR18 Kasım 2020 Çarşamba 21:40
- RUH SAĞLIĞIMIZIN TEMİNATI OLARAK BELLEK31 Ağustos 2020 Pazartesi 14:57
- MEDENİYET TEKNOLOJİ İLİŞKİSİ17 Ağustos 2020 Pazartesi 22:16
- ADI VE SANI İLE HACI BERBER9 Ağustos 2020 Pazar 10:27
- Bilal KARAKURTSEZAİ KARAKOÇ VE DİRİLİŞ NESLİ
- Ziya TEPELİYAKAT VE GÖREV SORUMLULUĞUNUN BİLİNCİ
- Hülya AKCEBEGAZZE:KIYAMETİN PROVASI
- Bilal AKGÜLELEKLERDEN ELENECEKSİN
- Cevdet BALLIGERİ DÖN (DEPREMLE BERABER OLUŞAN EĞİTİMCİ GÖÇÜ ÜZERİNE)
- Ahmet BELLİBAŞ KARANLIK BİR GÜNDÜZE UYANIRKEN
- Ebubekir AytekinCUMHURİYET ÖNCESİ SOSYAL YARDIM KURULUŞLARI VE SOSYAL YARDIMLAŞMA
- Yakup ÇETİNKAYASEYYİD CEMÂLEDDİN AFGANÎ
- Akif AKMAN JÖN TÜRKLERDEN BUGÜNE ALGI YÖNETİMİ DERSLERİ
- Mehmet ÖZELPOST TRUTH (GERÇEKLİK SONRASI) ÇAĞDA FİLİSTİN SORUNUNU KONUŞMAK
- Sabri KELEPÇEKAHTA ÇAYINA
- Bilge ÇAĞLANMODERN EĞİTİMLE DEĞİŞEN DİNDARLIK
- Veli KARATAŞ “AKLA VEDA” AKL-I SELİME DAVET
- Mehmet ALTUNÜLKEMİZDEKİ EĞİTİMİN DÜNÜ BUGÜNÜ VE YARINI
İMSAK | GÜNEŞ | ÖĞLE | İKİNDİ | AKŞAM | YATSI |
04:22 | 05:44 | 11:45 | 14:58 | 17:34 | 18:49 |