İKBAL VE MODERN EĞİTİM
Şüphesiz mevcut eğitimin olumsuz etkilerinden bahsedildiği her kulvarda, özelde batı eğitim sisteminin, genelde ise modern eğitimin yansımalarını gündemleştirmeyi zorunlu kılmaktadır.
Nedvi’nin eğitim tanımından hareketle : ” Eğitim, bir milletin boylarına, milli çehre ve özelliklerine, dedelerinden intikal ede gelen taklitlerine, edebiyatlarına, uğrunda ölebilecekleri ve kendisi için yaşadıkları hedeflere göre biçilen bir elbiseden farksız ” ise bu gün birçok ülkenin- toplumun kendini kaptırdığı batı eğitim modelinin yansımalarını bilmek, sağlıklı bir teşhisin olmazsa olmazı hükmündedir.
Ya da taklitçiliğin toplumları ne hale getireceği, özgünlükleri ile birlikte üretkenliklerini de kaybedeceklerini söylemek çok da uç bir yaklaşım olmazsa gerek.
İkbal’in bu minvalde modern eğitimin çarkından geçenlerle ilgili ifadeleri de dikkate değerdir: “Senin vücudun Avrupa’nın bir tecellisidir. Çünkü sen onların inşa ettiği bir binasın. Şu beden nefsi tanımamaktadır. Sen kılıçsız süslü bir kın gibisin. Senin nazarında Allah’ın varlığı sabit değildir. Senin varlığın da benim nazarımda sabit değildir.” Uygulanan eğitim sistemi kişinin varlığının delili olabildiği gibi yokluğuna da delil olabilmektedir. Oluşturulan binanın ustası kimse binanın mimarı odur. Usta sadece binanın ustası değildir, aynı zamanda ve zorunlu olarak binanın ruhunun da mimarı, yaratıcısıdır.
Modern eğitimin mimarı olan Batılıları Allah’a şikâyet eden İkbal, bu gün mevcut eğitim sisteminin kişileri alçaltan özelliklerini vurgulamakta özel bir itina gösteriyor ve uygulayıcılarını şikâyet ediyor: ”Allah’ım! Modern eğitimi yürütenlerden şikâyetimi sana arz ediyorum. Onlar kartal yavrularını küçük ve zararsız kuşlar gibi, aslan yavrularını da kuzu terbiyesi ile terbiye ediyorlar.”
Öyle ki; “öğretim, canlı bir varlığın şahsiyetini eritip sonra dilediği gibi teşekkül ettiren bir asittir. Bu “asit”, herhangi bir kimseyi eriten maddeden çok daha kuvvetli ve tesirlidir. O yüksek ve büyük bir dağı bir toprak kümesi haline sokabilir… Batının öğretim sistemi din, ahlak ve kişiliğe karşı suikasttan başka bir şey değildir.”
Batı eğitiminin aynı zamanda kişilerin dini bakışlarını da esir ettiğini vurgulayan İkbal, bu durumun bir ölüm olduğu konusunda keskin kanaat sahibidir: “Allah’tan başka bir güçlü ve galibin olmadığına inanmıyorlar. Avrupa’dan Lat ve Menat gibi putlar satın alıyorlar. Müslüman’dırlar; fakat kalpleri putların etrafında tavaf etmektedir. Avrupa onları savaşsız öldürmüştür. Edepsiz akıl ve düşünüşler, katı kalpler, haramdan sakınmayan gözler, afet ve felaketler karşısında erimeyen kalpler…”
İkbal dini hassasiyet konusunda eğitim sisteminin sahip olduğu tahripkâr özelliklerin bir nedeninin bu eğitim sisteminin oluşturduğu gaye olduğunu savunur.“Bu ilim, bütün gayeleri iki avuç arpa olan fertler için öldürücü bir zehirdir.” Evet, bütün gayreti ve gayesi bir avuç arpa olanın avucundakinin öldürücü bir zehre dönüşmesi içten bile değildir. Araç olanın amaç pozisyonuna yükseltilmesi, beklenenin zıttı bir etkiyi gösterebilir.
İkbal’in modern öğretim ile ilgili en önemli bir diğer iddiası da bu sistemin kişiyi rahata sürükleyen, sükûnet ve hantallığa sürükleyen bir özellikte olmasıdır. Ona göre bu sistemin talebesi, “hareketi ve çalkantısı olmayan bir okyanus gibidir.”
Hâsılı İkbal, modern eğitimin öldürücü etkisini dile getirirken, kendi köklerine dönmenin, kendi medeniyet birikiminden istifade etmenin de önemini ifade etmiş olmuyor mu? Biz ise hala geçmişimizle yüzleşmekten imtina ediyor, yeni diye modern olanı kıble ediniyorsak, sahi, İkbal’in tezinin neresine tekabül ediyoruz?
BİLAL AKGÜL
