Yurt dışına eğitime gittiler, Osmanlı'nın modernleşme tipolojisi oldular

 Yurt dışına eğitime gittiler, Osmanlı'nın modernleşme tipolojisi oldular

İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Bölümünden Yrd. Doç. Aynur Erdoğan, Osmanlı'da Yurt Dışı Eğitim ve Modernleşme isimli yeni kitabı ile Tanzimat, II. Abdülhamit ve II. Meşrutiyet dönemlerinin modernleşme tipolojilerini ortaya çıkarttı.

Dünya Bülteni/ Haber Merkezi

Yurt dışı eğitim, günümüzde uluslararası öğrenci hareketliliğinin aldığı yeni biçimle, en fazla küresel ekonominin önemli bir bileşeni olarak değerlendiriliyor. 19. yüzyılda ise bu uygulama modernleşmenin, bilgi ve teknoloji üretiminin, yönetici elit kadro oluşumunun ve hatta uluslararası siyasetin en önemli unsurlarından biriydi.

Osmanlı Devleti’nin yurt dışına öğrenci gönderme uygulaması, Hüsrev Paşa’nın 1830 yılında beş öğrenciyi tahsil için Paris’e göndermesiyle başladı. 1835 yılında ise Osmanlı öğrencileri devlet bursuyla İngiltere, Fransa ve Avusturya’ya gönderilirken Osmanlı Devleti’nin siyasi konjonktürüne ve süreç içerisinde modernleşme anlayışında yaşanan değişime bağlı olarak öğrenci sayıları ve eğitim alanları değişse de sürgit bir uygulama haline geldi.

İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Aynur Erdoğan'ın yeni eseri, günümüzde halen devam eden ve en sıkıntılı tarihi süreçlerde bile terk edilmeyen yurt dışı eğitim uygulamasının Osmanlı modernleşmesinin evrelerinde yüklendiği söz konusu anlamları ortaya çıkarma amacıyla sosyolojik çözümlemeler yapmayı amaçlıyor.

Öğrencilerin gönderilme saikleri, Osmanlı Devleti’nin öğrencilerden beklentileri, onlara yönelik toplumsal algı, siyasi kaygılar, Batı düşüncesiyle temas kanalları, Osmanlı okullarında eğitim alanlardan farkları, eğitim ve istihdam alanları, kendi toplumsal değerlerine yabancılaşmaları, Osmanlı modernleşmesine etkileri vb. konuların ele alındığı eser, tarihsel sosyolojik metodolojiyle modernleşme tarihimize ışık tutuyor.

Titiz bir arşiv çalışmasının sonucu olan çalışmada, Tanzimat, II. Abdülhamit ve II. Meşrutiyet dönemlerinin modernleşme tipolojileri çıkarılıyor. Bu dönemlerde yurt dışı eğitim uygulamasında yaşanan değişimler ve yönelimler, Osmanlı Devleti’nin modernleşme politikalarını uygularken amacının ve bu politikaların istenmeyen sonuçlarının neler olduğuna ayna tutuyor.

Dünya Bülteni