Amerika Birleşik Devletlerinin Eğitim Sistemi

• Facebook'ta paylaş
• Twitter'da paylaş

 Amerika Birleşik Devletlerinin Eğitim Sistemi

Amerika'da 1850'de çeşitli eyaletler vergilerle desteklenen ilkokullar açılmış ve orta dereceli, parasız resmi okulların açılması için bir hareket başlatılmıştı. 1872 yılında Michigan Eyaleti Yüksek Mahkemesi, bir okul bölgesinde yaşayan seçmenlerin bir “high school” (lise) açmaya karar vermelerinin ve bu okulun masraflarını karşılamak üzere vergileri artırmalarının açık olarak hak ve yetkileri dâhilinde olduğunu bildirmişti. Başka eyalet mahkeme kararları da bu durumun aynısını izlemiştir. 1819'da ilk üniversitesinin kurulmasıyla birlikte, diğer birçok eyalette de eyalet üniversiteleri açılmaya başlanmıştır. Böylece, bütün vatandaşlara açık ve devlet hazinesinden yardım gören resmi okul sistemi tamamlamıştır.

Amerika Eğitim Sisteminin temel amacının “eğitimde fırsat eşitliğini sağlamak” ve “herkes için eğitim imkânı tanımak” olduğu anlaşılabilir. Bu itibarla genel olarak Amerika Eğitim Sisteminin genel amaçları şu şekilde sıralanabilir:

·      Bireylerin psikolojik ve biyolojik gelişiminin sağlanması,

·      Bireyin sosyal ve duygusal yönden gelişiminin sağlanması,

·      Her kültürden bireylere, kültürel özelliklerine uygun imkânların sağlanması,

·      Her bireyde günlük yaşamda karşılaşılan sorunların çözümüne ilişkin yöntem ve bilgilerin kazandırılması,

·      Her bireyde konuşma ve yazma becerilerinin geliştirilmesi.

Amerika Birleşik Devletlerinde eğitim sistemi her eyalette farklılık arzetmektedir. Bu farklılıkta federal hükümetlerin daha ziyade dikkate aldığı liberal bir mantıkla, eğitimin iyi sonuçlarından ziyade, ödül ve cezaya dayalı günü kurtarma anlayışıdır. Bu da son yıllarda toplumun eğitim üzerine yoğunlaşmasına ve hükümeti yeni arayışlara götürmüştür. Aslında eğitim sistemi Birleşik devletler dahil, bir çok toplumda hala sorun teşkil etmektedir. Bu sorun, bazı az gelişmiş ülkelerde içinden çıkılmaz bir hal almakta, bir kısım gelişmekte olan ve gelişmiş ülkelerde de problemliliğini devam ettirmektedir.

Amerika’da, çok kültürlü yapısından kaynaklanan, elliden fazla farklı eğitim sistemi vardır. Her eyalet, eğitim sistemini seçmede ve uygulamada özgürdür. Bu nedenle eğitim sistemi her eyalette farklılık arzetmektedir. Eğitimde ezbercilik yerine araştırma ve eleştirel düşünme becerilerinin kazandırılmasına ağırlık verilmektedir.

Federal yapısı nedeniyle Amerika’da pek çok eyalet, kendine özgü bir eğitim yönetimi sistemine sahiptir. Amerika’da elli eyalet olması nedeniyle elli farklı eğitim sisteminden, ve eğitim yöneticisi yetiştirme ve atama modelinden bahsetmek mümkün olmak birlikte, bu alan pek çok açıdan merkezi eğilimlere de sahip bulunmaktadır.

Amerika’da eğitimin yönetimi yerel yönetimlere, yani eyaletlere bırakılmış durumdadır. Amerika’da eğitimin yönetiminden birinci derecede sorumlu olan birim Eyalet Eğitim Kurulu, dolayısıyla da Eyalet Eğitim Müdürüdür. Eyaletlerde bu kurulun altında görev yapan bölgeler bulunmakta ve bu bölgelerdeki eğitimin yönetimi ise Bölge Eğitim Kurulu ve Bölge Eğitim Müdürüne aittir.

A- AMERİKAN EĞİTİM SİSTEMİNİ YÜRÜTEN KURUMLAR

1.Amerikan Eğitim Dairesi

1980 yılında federal düzeyde bir “Eğitim Dairesi” kurulmuştur. Bu federatif makam, eğitime direkt yön verme yetkisine sahip değildir; ancak, devlet ve yerel eğitim politikası üzerinde etki etme hakkı üstlenebilmektedir. Bu dairenin fonksiyonu ülke çapında eğitim konularına önderlik etmek, sistemi değerlendirmek, plan ve hedefleri belirlemek, uluslar arası eğitim faaliyetlerini düzenlemek gibi makro düzeydeki hususları içermektedir.

Bu kurumun başlıca görevleri şu şekildedir:

§  Bütün eyaletlerde eğitimde fırsat eşitliğini sağlamak,

§  Bütün eyaletlerde yerel çabaları, özel sektörü, toplumsal örgütleri, velileri ve öğrencileri eğitimin kalitesinin geliştirilmesine yönelik tevsik etmek ve desteklemek,

§  Toplumun, velilerin ve öğrencilerin eyalet eğitim programlarına ilişkin ilgilerini cesaretlendirmek,

§  Başkan’a, kongreye ve topluma karsı eğitim programları ile ilgili bilgi sunmak ve onlara karsı sorumlu olmak,

§  Araştırma ve geliştirme faaliyetleri yürütmek,

§  Yurt dışı eğitim hareketlerini takip etmek,

§  Eğitimdeki federal mali yatırımlarla ilgili tespitler yapmak.

2.Eyalet Eğitim kurumu ve Eyalet Eğitim Dairesi

Eyalet Eğitim Kurulu, eyalet düzeyinde eğitimle ilgili en yetkili birimdir. Kurulun bünyesinde genellikle ilk ve ortaöğretim ile yükseköğretimden sorumlu iki ayrı alt kurul bulunmaktadır. Bu kurul, eğitim ile ilgili politikaların belirlenmesinde ve bütçenin yönetilmesinde söz sahibidir. Eyalette, eyalet meclisinden sonra eğitim konusunda en yetkili olan eyalet eğitim kurulunu ya eyalet meclisi ya da eyalet hükümeti belirlemektedir

Eyalet eğitim kurulunun görevleri ise su şekilde sıralanabilir:

§  Eğitimle ilgili yasaları uygulamak,

§  Eyalet eğitim dairesine personel almak,

§  Öğretmen ve idareciler için standartları belirlemek,

§  Eğitim-öğretim standartlarını belirlemek,

§  Eyalet eğitimi için ayrılan kaynağı idare etmek,

§  Okulların gelişimi için planlar yapmak,

§  Veriler toplamak ve saklamak,

§  Danışmanlık birimleri kurmak,

§  Vali ve kongre üyelerine önerilerde bulunmak,

§  Öğretmenlerin ücretlerini belirlemek,

§  Bazı eyaletlerde Eyalet Eğitim Müdürünü atamak,

§  Eğitim bölgesi yapısını ve tipini belirlemek,

§  Zorunlu eğitim ve okul yılının uzunluğuna karar vermek,

§  Personel, örgenci yönetmeliği, ölçme ve değerlendirme, okul programları ve okul binaları için standartları belirlemek. 

Eyalet Eğitim Dairesi: Eyaletlerde eğitimin teknik işleri yürüten memurlar ve uzmanlardan oluşan birimdir. Eğitim hakkında verilerin toplanması ve eğitimin teknik konuları hakkında bilgilendirme yapar.  

3.   Bölge Eğitim Müdürü ve Bölge Eğitim Kurulu

Eyalete bağlı olan bölge, eğitim sisteminin yapılanmasında en tabandaki halkayı oluşturmaktadır. Her eyalet kendi içerisinde değişik eğitim bölgelerine ayrılmaktadır. Eyalet tarafından bölge düzeyinde yetkilendirilen organ Bölge Eğitim Kuruludur. Bu kurul, eyaletin verdiği yetki ve sorumlulukları kullanır. Personel ve okulların mal varlığı üzerinde yetkilidir. Bazı eyaletlerde program konusundaki yetkiler de bu kurula bırakılmış durumdadır. Kurul, eyalet yardımı alabilmek amacıyla eyaletin eğitim politikaları ile uyuşmak durumundadır. Kurul üyelerinin seçimi eyalet anayasasında belirlenmiştir. Bu üyeler bazı eyaletlerde atamayla, bazılarında ise seçim ile belirlenmektedir (Harmancı, 2007).

Bölge Eğitim Müdürünün seçilmesi değişik yollarla gerçekleşebilir. Valinin ataması, Eyalet Eğitim Kurulunun oylaması, Bölge Eğitim Kurulunun oylaması ve bazı eyaletlerde de halkın oyu ile seçilebilir. Bölge Eğitim Müdürünün en temel görevi, Bölge Eğitim Kurulunu eğitimin durumu ile ilgili kuramsal ve pratik konularda bilgilendirmektir.

B. Eyaletlerde Uygulanan Başlıca Eğitim Sistemleri

a) 8+4=12: İlave olarak Okul öncesi eğitimin yanında 8 yıllık ilköğretim, (6-13 yaş) 4 yıllık ortaöğretim (lise)-14-18 yaş)

b) 4+4+4=12: İlave olarak Okul öncesi eğitimin yanında 4 yıllık ilkokul (6-9 yaş), 4 yıllık ortaokul (10-13 yaş) ve 4 yıllık lise (14-18 yaş)

c)  6+2+4=12: İlave olarak Okul öncesi eğitimin yanında 6 yıllık ilköğretim (6-11 yaş), 2 yıllık ortaokul (12-13 yaş) ve 4 yıllık lise (14- 18 yaş)

d) 6+3+3=12: İlave olarak Okul öncesi eğitimin yanında 6 yıllık ilköğretim, 3 yıllık ortaokul ve 3 yıllık lise eğitimini kapsamaktadır.

e) 6+6=12: İlave olarak Okul öncesi eğitimin yanında 6 yıllık ilköğretim 6-11 yaş) , 6 yıllık ortaokul ve lise (12-18 yaş)

C.  ÖRGÜN ÖĞRETİM

Zorunlu eğitim süresi eyaletlere göre 10 yıl ile 13 yıl arasında değişmektedir. Burada temel mantık, zorunlu eğitimin en az 10 yıl olmasıdır. Yine eyaletlere bağlı olarak zorunlu eğitim 5, 6 veya 7 yaşında başlamaktadır

1. Okul Öncesi Eğitim

Genelde devlet okullarına bağlı anaokullarında (kindergarten) eğitim verilir. 4-5 yaşları arasındaki çocuklar eğitim görür ve 1-2 yıl sürer. Okul öncesi eğitim mecburî değildir ve çocukları okula hazırlayıp, kendilerine güvenlerinin sağlanması temel amaçtır. Okul öncesi eğitimde, 5 yaş grubunda okullaşma oranı %93’tür. 

2. İlköğretim

İlköğretimin 6-12 yaş aralığını kapsamaktadır. Bu seviyede öğrencilere temel bilgi ve beceri kazandırma, okuma ve yazma öğretme amacı güdülür. Öğrencilerin toplumsal yaşamda olumlu davranışlar kazandırılmaları da önemli hedeflerdendir. Tek tip öğretmenin yerine birçok öğretmenle karşılaşan öğrenciler kendilerine olan öz güveni kazanmaktadır. Ezberci eğitim sistemi değil, bağımsız olarak bilgi edinme metotlarının öğretilmesine ve araştırma alışkanlığının kazandırılmasına ağırlık vermektedir.

Amerikan okullarında öğrencilere bir ders yılında verilen derslerin adedi, normal olarak Türkiye'dekilerden azdır. Öğrencilerin bütün yönlerinin gelişmesi açısından, derslerden başka konulara da bol vakit ayırabilmesi arzu edilmektedir. Derslerden başka hiçbir şeyle ilgilenmeyen, sosyal, kültürel ve sportif uğraşları olmayan öğrenci tipi istenmemektedir.

İlköğretimde Temel Dersler

Genel Dersler

• Dil Sanatı

• Matematik

• Bilim

• Görsel sanatlar

• Müzik

• Sağlık ve Beden Eğitimi

Ortaokulda Genel Dersler

•Dil Sanatı

•Matematik

•Sosyal ve Vatandaşlık Eğitimi

•Bilim

•Dil Sanatı, Matematik, Sosyal ve Vatandaşlık , Bilim ve Yabancı Dil (Ek Dersler)

•Görsel Sanatlar

•Müzik

•Pratik sanatlar, Endüstri Teknoloji Eğitimi

•Sağlık ve Güvenlik Eğitimi

•Beden Eğitimi

•Pratik Sanatlar, Yaratıcılık Deneyimleri ve Yabancı Dil

3. Ortaöğretim

Ortaöğretim temel eğitimin bitiş zamanına göre 7. veya 9. sınıftan başlayıp 12. sınıfın sonuna kadar devam etmektedir. Genel olarak zorunlu eğitim 16 yaşına kadar sürer.

Ortaöğretim altı yıllık ilköğretimden sonra üç yıllık ortaokul (Junior High) ve üç yıl süren lise (Senior High) öğretiminden oluşur. Okullaşma oranı % 94’tür.

Ortaöğretimin birinci devresinde (junior) mesleki rehberliğe önem verilir. Çocuklar bu devrede geleceklerini planlamaya başlarlar. Ortaöğretimin ikinci devresinde (senior) ise temel derslerin yanı sıra üniversiteye hazırlık, mesleki ve genel eğitim amaçlı dersler sunulur. Öğrenciler bir temel alan (major) ve bir de yan alan (minor) seçerler.

Ortaöğretimde, temel derslerin yanında “Yaratıcı Yazım, Kitle İletişim Araçları, Çağdaş Yazarlar, Gazetecilik, Komünizm, Azınlıklar Tarihi” gibi çok değişik seçimlik dersler bulunmaktadır.

Ortaöğretimde Uygulanan Zorunlu Dersler

•Bilim: En az 3 yıl zorunlu derstir. Bu dersler biyoloji, kimya ve fizik dersleri olarak verilmektedir. Toplam 6 kredi

•Matematik:  4 yıl zorunludur. cebir geometri, analiz, istatistik, matematik ve olaylar. 6 ila 8 kredi arası

•İngilizce: 4 yıl uygulanmaktadır. 8 kredidir.

•Sosyal Bilimler: En az 3 yıllık program olup, Tarih, ABD Yönetimi, Ekonomi, Coğrafya, Dünya Tarih derslerini içerip toplam 6 kredi ediyor

•Beden Eğitim: En az 2 yıl

Ortaöğretimde Uygulanan Seçmeli Dersler

•Bilgisayar: kelime işlem, programlama, grafik tasarım)

•Atletizm: Kros, futbol, beysbol (beyzbol), basketbol, atletizm, yüzme, tenis, jimnastik, su topu, futbol, voleybol, güreş, amigo, voleybol, buz hokeyi, saha hokeyi, boks, kayak / snowboard, golf, dağ bisikleti

•Kariyer ve Teknik Eğitim: Tarım, İşletme / Pazarlama, Aile ve Yayıncılık (gazetecilik / öğrenci gazetesi, yıllığı / yıllık, edebiyat dergisi) dahil Tüketici Bilimleri, Sağlık Meslek ve Teknoloji Eğitimi

•Sanat / Görsel Sanatlar: Koro, band, orkestra, tiyatro, sanat, seramik, fotoğrafçılık ve dans, sahne

•Yabancı Dil: İspanyolca ve Fransızca yaygındır, Antik, Latince, Çince, Almanca, Yunanca, İtalyanca, Arapça ve Japonca daha az yaygındır. Toplam 8 Kredi

4.Mesleki Eğitim

Mesleki eğitim genelde liseden sonra iki yıldır ve yüksekokullar sistemi içerisinde yer alır. Bununla birlikte lisenin 11. ve 12. sınıflarında mesleki eğitime yönelmek isteyen öğrencilere bazı özel amaçlı liseler ve büyük meslekî teknik okullar ortaöğretim düzeyinde teknik programlar uygularlar. Bu öğrencilere diplomanın yanı sıra, mesleki yeterlik belgesi de düzenlenmektedir.

Mesleki eğitimin başlıca amacı, öğrencilerin belli bir iş ya da mesleki alanda bilgi ve becerisini arttırmaktır. Mesleki eğitim çerçevesinde kişiye iş bulabilmek için nitelik kazandırmak ya da mevcut işiyle ilgili becerisini geliştirmek amacıyla 400’den fazla eğitim programı uygulanmaktadır.

Teknik eğitim ise, ortaöğretim sonrası düzeyde okullaşmıştır. Teknik eğitimde yeterliğe sahip olabilmek için 2 yıllık yükseköğretim programlarına devam etmek gerekmektedir. Öğrenci, ön lisans seviyesindeki bu eğitimden sonra 4 yıllık bir yükseköğretim kurumuna geçebilir.

5. Yükseköğretim

ABD’de yükseköğretim, oturmuş güçlü bir sistem olarak karşımıza çıkmaktadır.

Genel olarak 3 tip yükseköğretim kurumu bulunmaktadır:

• Önlisans veren toplum ve meslek yüksek okulları (Junior or Community Colleges

– Vocational Technical Institutions)

• Lisans derecesi veren 4 yıllık müstakil yüksek okullar (Kolej)

• Üniversiteler

Günümüzde ABD’de 3600’den fazla yükseköğretim kurumu vardır. Bunların 2100’den fazlası 4 yıllık, 1500’den fazlası ise 2 yıllıktır. Yükseköğretim kurumlarında öğrenim gören öğrenci sayısı yaklaşık 14.000.000’dur. İki yıllık yüksekokulların büyük bir kısmı bölgesel olarak idare edilir ve finansmanı halk tarafından veya da bölgesel olarak sağlanır. Bu okulların amacı, teknik ve profesyonel alanlarda eğitim vermek ve 4 yıllık okullara hazırlamaktır.

Üniversitelerde lisans eğitimi yüksek lisans ve doktora programları olmak üzere değişik seviyelerde eğitim verilmektedir. Esnek bir yapıları vardır. Ders kredileri üniversiteler arasında taşınabilir. Öğrenciler bir üniversitede aldıkları kredileri ikinci bir üniversiteye taşıyabilirler ve buradan diploma alabilirler.

Yükseköğretimde okullaşma oranı % 29’dur. İster kamuya ait isterse özel olsun yükseköğretim kurumları özerktir. Hemen her eyalet en az iki kamu üniversitesine finansal destek verir.

D. ÖĞRETMEN YETİŞTİRME

A.B.D.’de öğretmenlik 4 (veya 5) yıllık lisans ve lisansüstü olmak üzere 2 düzeyde verilen eğitimle kazanılır. Öğretmenlik eğitimi veren 1227 (resmi veya özel)  üniversite vardır. Öğretmen eğitimi programları üzerine araştırmalar yapmak amacında olan Ulusal Standartlar Saptama Konseyi bulunmaktadır.

Öğretmen eğitimi yapan üniversite ve programlara her aday kabul edilmez. Kabulden önce öğretmenin niteliklerini oluşturacak birtakım özel beceriler, anlayışlar ve kişisel özelliklere sahip olup olmadıklarının saptanması gerekli görülmektedir. Bununla ilgili Öğretmen Eğitimi İçin Standartlar Saptama Konseyi şu esası belirlemiştir. “Kurumlar öğretmen yetiştiren kurumlara öğrenci kabulünde hem objektif hem de subjektif ölçütler uygular”.

Öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarına çeşitli kriterlere göre kabul edilen öğrenciler mezun olmak için yine bazı şartları yerine getirmek zorundadırlar. Bunlardan en önemlileri şunlardır:

• Belirli bir kredi/saatlik dersi tamamlama

• Minimum not ortalamasını tutturmuş olma

• Uygulamalarda başarı sağlama (Gözetmen denetiminde en az 300-420 iş saati)

• Ulusal nitelikteki standardize testlerden belli bir başarı elde etme

E. EĞİTİM YÖNETİCİLERİ

Yönetici olma şartları eyaletlere göre değişmekle birlikte, yönetici olmanın genel şartları şunlardır:

• Eğitim yönetimi alanında mastır derecesi

• Bir okul yöneticisi olarak çalışabilmeye imkân veren eyalet sertifikası

• Kamu okullarında beş yıllık okul yöneticiliği ya da müfettişliği tecrübesi

• Mütevelli heyetinin bu niteliklere uygun önerdiği alternatifler

Birçok eyaletteki okul sisteminde eğitim bölgesinde kimlerin okul yöneticisi olacağına karar vermek üzere değerleme merkezleri oluşturulmuştur. Bazıları da hedeflenmiş mesleksel gelişme sürecini devreye sokmuşlardır. Bunlara göre yönetici olmanın temel gerekleri şunlardır:

• Gerçek bir öğretmenlik sertifikasına sahip olmak

• Eğitim yönetiminde akredite edilmiş master derecesi

• Başarılı öğretmenlik deneyimi

• Eğitim yönetimi ve teftişi sertifika ya da programı

• İnternlik ve alan tecrübesi uygulaması

Ortaöğretim Okulu Yöneticileri Ulusal Derneği (NASSP) okul yönetiminin başarılı olması için gereken altı yeteneği şöyle ortaya koymuştur :

§ İşi planlama ve örgütleme yeteneği,

§ Başkaları ile çalışma ve onlara liderlik etme yeteneği,

§ Problemleri analiz etme ve karar verme yeteneği,

§ Sözel ve yazılı iletişim yeteneği,

§ Başkalarının ilgi ve ihtiyaçlarını algılama yeteneği,

§ Baskı altında performans gösterme yeteneği”

F. EĞİTİMİN FİNANSMANI

OECD’nin raporuna göre, Amerika Birleşik Devletleri kamu okullarında örgenci basına 11,000 dolarlık bir meblağ ile en fazla harcamayı yapan ülkeler arasında birinciliği İsviçre ile paylaşmaktadır (OECD, 2005). Amerika, dünyada eğitime en fazla kaynak ayıran ülkeler arasında otuz yedinci, G8 ülkeleri arasında ise üçüncü sırada yer almaktadır (www.nationmaster.com).

2007 yılında Amerika’da Washington Post gazetesinde çıkan bir habere göre, Washington, D.C. kamu okulu bölgesinde öğrenci basına 12,979 dolar harcanmaktadır. Bu oran, Amerika’daki 100 okul bölgesi arasında üçüncü sırada yer almaktadır. Dünya nüfusunun yalnızca %6’sı Amerika’da yasamasına rağmen, dünyadaki eğitim harcamalarının %25’i Amerika Birleşik Devletlerinde yapılmaktadır.

KAYNAKÇA

- Amerika Birleşik Devletleri Eğitim Sistemi Ve Hiçbir Çocuğun Eğitimsiz Kalmaması Reformu….N. Güçlü - M. Bayrakçı

- Amerika Birleşik Devletleri Eğitim Sistemi Karşılaştırmalı Bir Çalışma....Gökhan BAŞ

- Amerika Birleşik Devletleri….Dr. Recep ALTIN (Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü Sunusu)