Çocuk Eğitiminde Hikâyenin Yeri ve Klasiklerimiz
Eğitimcilerimizin en çok karşılaştıkları problemlerden biri talebelerin dikkatlerini çekmede yaşadıkları sıkıntıdır. Sorun, derse dikkati çekmenin eğitsel yönüne gelince daha da büyümekte ve çoğu kez maalesef eğitimin ilkelerine aykırı davranış ve uygulamalar doğurabilmektedir.
Modern zamanlarda çocukların muhatap olduğu teknoloji ve aletleri sorunun kökleşmesinde etkili olmakta, zamanın dilini yakalamada sorun yaşayan eğitimciler talebelerle iletişim kurmakta zorlanmakta, çok farklı mecralara kayan olumsuz iletişim örneklerinin oluşmasına neden olabilmektedir.
Molla Cami’nin Baharistan adlı eserini kaleme alma gerekçesi bu anlamda dikkate değerdir. Çocuğuna ilim öğretirken, çocuğunun dikkatini toplamak, belki dinlendirmek için Sadi’nin Gülistan’ından parçalar okur. Molla Cami Gülistan’dan parçalar okumasının gerekçesini şöyle açıklar: “Yetişmekte olan ve henüz sıkıntı görmemiş çocukların, tabiatlarına uymayan ve kulaklarına yatkın olmayan terimleri öğrenmekten dolayı, gönüllerine bir ürkme ve şaşkınlık geldiği açıktır. Gönlünü dinlendirmek ve zihnini açmak için zaman zaman Şirazlı ünlü şeyh ve büyük üstat Muslihüddin Sa’di’nin –Allah rahmet etsin- mübarek nefeslerinde oluşan Gülistan kitabı okunurdu.(1)
Eğitim ve öğretimde yeni olan kişilerin verilen eğitimden dolayı gönüllerinin daralması… Şaşkınlık geçirmeleri… Sonra gönüllerini dinlendirmek… Ve zihinlerini açmak… Taze bir fidanın borana, tipiye, fırtınaya yakalanmasına şahit olmak ve bunu dindirecek bir alternatif… Eskilerin hikâyeleri, kıssaları…
Molla Cami’nin gönülleri dinlendirmek ve zihinleri açmak maksadıyla anlattığı hikâyelerle önemli oranda benzer maksadı taşıyan bir kısım Kur’an ayeti de mü’minlerin gönüllerini yatıştırmak, kalplerini teskin etmek maksadıyla vahyedildiğini belirtir Kitab-ı Mübin: “Allahu Teâla, Peygamberine-Allah’ın salat ve selamı üzerine olsun- hitap ediyor: Sana anlattığımız, önceki peygamberlerin hayatına ilişkin her olay, gönlünü ferahlatmayı ve azmini pekiştirmeyi amaçlıyor. Bu hikâyeler sana gerçeği ilettikleri gibi mü'minler için de öğüt ve hatırlatma niteliğindedirler.”(Hud 120)(2)
Toplumsal ıslah çalışmalarında karşılaştıkları zorluklara, meşakkatlere, moral bozukluklarına karşı onları motive etmek, gayretlerini arttırmak, kalplerini teskin etmek, kafa karışıklıklarını gidermek maksadıyla iman eden topluluğun vahiyle takviye edilmesi, bu pınardan kana kana beslenmesi…
Molla Cami, geçmişte yaşayan takva sahibi kişilerin hayat hikâyeleri ve nasihatlerini içeren hikâyelerin de toplumsal ıslahta ve kendi değer yargılarına göre bir hayatın inşaa edilmesine katkı sağlayacağını ifade etmiştir: “Sufi topluluğunun efendisi Cüneyd, şöyle der: ”Şeyhlerin hikâyeleri Allah’ın askerlerinden bir askerdir.” Yani velilerin ilim ve irfanla ilgili sözleri Allahu Teâla’nın ordularından güçlü bir ordudur. Yöneldiği her gönül ülkesindeki nefis ve istek muhalifleri, ona mağlup olur.”(3) “Sağlam bir irade ile gönlünde bir şekil oluşturduğunda, ariflerin sur borusu misali sözlerini \ nefeslerini üfleyerek ona canlılık verir. Eğer gönlün, mizacının tahrikiyle sarsılırsa gönül ehli kişilerin hikâyelerini anlatarak onu güçlendir.”(4)
Dijital aletlerin bırakın çocuklarımızı, bizleri bile dört bir taraftan kuşattığı zamanımızda kültürümüzün bir nişanesi, medeniyetimizin damıtılmış bir hazinesi, hayatın en uç yaşanmışlıklarından oluşan hayat hikâyelerini yeni nesle aktarmayı elzem bir görev olarak görüyorum.
Bu tür hikâye tarzının en güzellerinin bir araya getirildiği seçkin İslam klasiklerini hem okuma hem de okutma konusunda bir seferberliğin tam zamanıdır. Bu kültürel değerlerimizi, medeniyet birikimimizi yeni nesle intikal ile ilgili bir katkı sağlamasının yanında, zihinlerin iğfal edilmesini ve ruhsal sapmaların da önüne geçecek güçlü bir alternatif beslenme kaynağı oluşturmuş oluruz.
“Biz”i biz yapan değerlerden kopuk bir şekilde yetişen, banal bir hayatın pençelerinde esir durumuna düşmüş, internetin, envai çeşit teknolojinin ve zararlı maddelerin bağımlısı bir neslin vaat edeceği bir gelecek yoktur.
Erken davranmak lazım. Aksi halde sırtımıza aldığımız dünyanın bizi ve yeni nesli altında ezmesi içten bile değildir.
1-Molla Cami, Baharistan, Yayına Hazırlayan: Adnan Karaismailoğlu, Akçağ Yayınları, 3. Baskı, Ankara, 2004, sh.12
2- Molla Cami, age, sh.15
3-Molla Cami, age, sh.15
4- Molla Cami, age, sh.16
Not: Bu yazı İslam klasikleri kitap tahlil çalışmasında yapılan sunumun metnidir.
