ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNDE TAKİP EDİLECEK YOL
Eğitim en mühim işlerden birisidir. Bebek, anne ve babasına emanettir. Kalbi pırlanta gibi temiz, saf ve bomboştur. Gördüğü ve duyduğu her şeyi almaya kabiliyetli, yöneltilen her şeyi yapmaya meyyaldir.
Eğer iyiliğe alıştırılır ve öğretilirse, iyi yetişir ve dünyada da ahirette de mes'ud olur. Sevabına ise ebeveyni ile bütün öğretmen ve eğiticileri ortak olurlar. Şayet çocuk, kötülüğe alıştırılır ve başıboş bırakılırsa helak olur gider. Bunun da vebali, bakmakla vazifeli kimselerle velisinin boynunadır.
Çocuğu -terbiye etmek ve ahlakın güzelliklerini öğretmek suretiyle- kötülüklerden korumak, onun kötü arkadaş edinmesine engel olmak, lükse alıştırmamak, süs ve konfora karşı ilgisini normale çevirmek velisinin vazifesidir. Yoksa çocuk, büyüdüğü zaman ömrünü onun peşinde tüketir.
Çocuğun eğitiminin sadece öğretmenine ait olmadığını, en azından öğretim kadar önemli, eğitiminin de iyi olması gerektiğini veli her zaman hatırında tutmalıdır. Her şeyden önce veli, onu daima inisiyatifi altında bulundurmalı ve çocuğu iyi kontrol etmeli ve utanma duygusu belirdiği andan itibaren, bu hayâ hissini onda körleştirmemelidir. Ona, yemek yeme ve sofra adabını en güzel şekilde öğretmelidir.
Kendi önünden yemeli, başkalarından önce yemeğe başlamamalı, yemeğe aç gözlülükle bakmadığı gibi, sofradakilerin yüzüne de aval aval bakmamalıdır. Yemeği hızlı yememeli, lokmasını güzelce çiğnemeli, ağzındaki lokmayı yutmadan ikinciyi almamalı, elini ve üstünü yemekte kirletmemelidir.
Çocuğun yanında oburluğun iyi olmadığını anlatmalı ve sofrada yediği yemekle yetinmeyi, yemeğe karşı fazla ilgi beslememeyi ve zaman zaman acı soğan ve kuru ekmemle kanaat etmeyi ona benimsetmelidir.
Veli, çocuğun okul hayatı ile de ilgilenmelidir. Çocuk, Kur'an'ını öğrenmeli, iyi insanların sözlerini ve meziyetli şahısların hayat hikâyelerini bilmelidir. Böylece gönlünde, faziletli insanlara karşı sevgisi kökleşir.
Çocuk, iyi bir hareket ve güzel bir davranışta bulunduğu anda, hemen iltifat edilmeli ve çocuğu sevindirecek bir şeyle mükâfatlandırmalıdır. Öte yandan çocuk, başkalarının gözü önünde övülmeli ve takdir edilmelidir.
Çocuk hatalı bir davranışta bulunursa, bazı durumlarda veli buna göz yummalı ve çocuğun ar perdesini yırtmamalıdır. Hele hele çocuk, yaptığı şeyi saklar ve gizlemeye gayret ederse. Ayrıca yerli yersiz onu azarlamamalıdır. Zira böyle azarları işitmek, çocuğun gururunu kırar.
Baba, ancak çocuğu nadiren cezalandırmalı; anne ise onu, babası ile korkutup, fenalıklardan yüz çevirtmelidir.
Gündüzleri, zaman zaman yürümeye, harekete ve jimnastiğe alıştırmalıdır ki, enerjik bir vücuda sahip olsun.
Çocuk, arkadaşlarına karşı, babasının serveti ile ya da kendisinin sahip olduğu giyecekler ve okul malzemeleri ile övünmekten men edilmeli; bunun yerine gönüllü olmaya, arkadaşlarına ikramda bulunmaya ve onlarla konuşurken nezaketli davranmaya alıştırılmalıdır.
Oturduğu yere tükürmemeye, sümüğünü atmamaya, başkasının yanında iken esnememeye, beraberindekilere arkasını dönmemeye, ayak ayak üstüne atmamaya, elini çenesinin altına koymamaya, başını koluna dayamamaya alıştırmalıdır. Zira bu davranışlar tembellik alametidir. Bunun yerine ona, oturmanın adabı öğretilmeli ve çok konuşmaktan men edilmelidir.
Doğru olsun, yalan olsun, bir zaruret olmadan yemin etmesine engel olunmalıdır. Ne konuşursa konuşsun, kendisinden yaşça büyük olan birisi konuşurken, onu edeplice dinlemek; kendisinden büyüklere karşı ayağa kalkmak ve onlara yer vermek nezaketi öğretilmelidir. Çocuğun boş ve çirkin laf konuşmasına ve bu tip uygunsuz sözleri ağızlarından bırakmayan kimselerle arkadaşlık etmelerine izin verilmemelidir.
Çocuğun okuldan döndükten sonra - oyuna kendisini kaptırıp yorulmayacak şekilde- mektep yorgunluğunu üzerinden atacak kadarıyla güzelce oynamasına izin vermek uygun olur. Çocuğu oyunlardan uzaklaştırmak ve bilgi yükü ile bunaltmak; onun kalbini öldürür, zekasını köreltir ve hayattan nasibini alamamış bir insan yapar.(1)
İmam Gazali'nin eğitim ile ilgili bu güzel tavsiyelerini uygulayan kaç tane aile bulabiliriz? Günümüzde çocuk yetiştirmek kadar zor bir şey yok diyen ebeveynlerin, bu kadar sade ve kolay olan yöntemleri uygulamadığından dolayı zorlandıklarını söyleyebilir miyiz?
Çocuklarımızı daha sağlıklı ve güzel yetiştirebilmek umuduyla...
1-Gazali, İhya,3.Cilt 57-59
